celikci
New member
Kuzey Kutbu ve Güney Kutbu dünyadaki en soğuk yerlerdir. Lakin bu alanlar birbirlerine emsal gözükse de, biri başkasından hayli daha dondurucudur. Pekala, kuzey kutbu mu daha soğuk güney kutbu mu? Bu makalede bu sorunun karşılığına ve sebebine bakıyoruz.
Gezegenin üzerindeki ve altındaki pozisyonları sebebiyle Güneş’ten direkt ışık alamadıkları için hem Kuzey Kutbu tıpkı vakitte Güney Kutbu soğuktur. Her ikisinde de, Güneş yazlarının ortasında bile her vakit ufukta alçakta kalır. Kışlar sırasında ise Güneş ufkun epey altında durarak aylarca ortaya çıkmıyor.
Bunlara ek olarak, kutuplardaki buz ve karın beyaz yüzeyleri çok yansıtıcıdır. Yani, onlara ulaşan güneş ışığından gelen gücün birden fazla uzaya geri dönerek bu yüzeylerin üstündeki havanın nispeten serin kalmasına sebep olur.
GÜNEY KUTBU DAHA SOĞUKTUR
Bu sebepler her iki kutbun da çok soğuk bulunmasına sebep olsa da, Woods Hole Denizbilimi Enstitüsü’ne nazaran Güney Kutbu Kuzey Kutbu’ndan kıymetli ölçüde daha soğuk kalıyor. Kuzey Kutbu’ndaki yıllık ortalama sıcaklık, kışın eksi eksi 40 santigrat ve yaz aylarında 0 santigrattır. Lakin Güney Kutbu, yıllık ortalama eksi eksi 60 °C ve yaz aylarında eksi eksi 28.2 °C ile fazlaca daha soğuktur.
Antarktika’nın bu 3 boyutlu topografik görünümü, yüksek rakımları ve dağları hakkında bir fikir veriyor. Kredi: NASA/JPL-Caltech.
Güney kutbunun Kuzey kutbundan daha soğuk olmasının ana sebebi, bununla birlikte ortalarındaki temel farkı gösteriyor. Columbia Üniversitesi’nin New York’taki Lamont-Doherty Dünya Gözlemevi’nde kutup bilimcisi Robin Bell, Live Science ile yaptığı toplantıda “Kuzey Kutbu bir okyanus ve Güney Kutbu bir kıtadır” diyor.
Kuzey Kutbu kara ile çevrili bir okyanustur. Antarktika okyanusla çevrili bir kara modülüdür. Su, karadan daha yavaş soğur ve ısınır, bu da sıcaklıkların çok noktalara daha az ulaşmasına sebep olur. Kuzey Kutbu Okyanusu buzla kaplı olsa bile, sularının nazaranceli olarak yüksek sıcaklığı, iklim üzerinde ölçülü bir tesire sahiptir ve Kuzey Kutbu’nun Antarktika’dan daha sıcak kalmasına yardımcı olur.
Buna ek olarak, Kuzey Kutbu deniz düzeyinde yer alırken, Antarktika, ortalama 2.300 metre yükseklik ile en yüksek kıtadır. Varsayım edebileceğiniz üzere, özel bir durum (aktif volkan gibi) olmadığı sürece bir yer ne kadar yüksekse, o kadar soğuk olur.
NASA’YA NAZARAN GÜNEY KUTBUNUN DAHA SOĞUK OLMA niçinLERİ
Aynı soruya NASA da cevap veriyor. NASA’nın bu soruya karşılığı özetle şu biçimde:
Gezegenin üzerindeki ve altındaki pozisyonları sebebiyle Güneş’ten direkt ışık alamadıkları için hem Kuzey Kutbu tıpkı vakitte Güney Kutbu soğuktur. Her ikisinde de, Güneş yazlarının ortasında bile her vakit ufukta alçakta kalır. Kışlar sırasında ise Güneş ufkun epey altında durarak aylarca ortaya çıkmıyor.
Bunlara ek olarak, kutuplardaki buz ve karın beyaz yüzeyleri çok yansıtıcıdır. Yani, onlara ulaşan güneş ışığından gelen gücün birden fazla uzaya geri dönerek bu yüzeylerin üstündeki havanın nispeten serin kalmasına sebep olur.
GÜNEY KUTBU DAHA SOĞUKTUR
Bu sebepler her iki kutbun da çok soğuk bulunmasına sebep olsa da, Woods Hole Denizbilimi Enstitüsü’ne nazaran Güney Kutbu Kuzey Kutbu’ndan kıymetli ölçüde daha soğuk kalıyor. Kuzey Kutbu’ndaki yıllık ortalama sıcaklık, kışın eksi eksi 40 santigrat ve yaz aylarında 0 santigrattır. Lakin Güney Kutbu, yıllık ortalama eksi eksi 60 °C ve yaz aylarında eksi eksi 28.2 °C ile fazlaca daha soğuktur.
Antarktika’nın bu 3 boyutlu topografik görünümü, yüksek rakımları ve dağları hakkında bir fikir veriyor. Kredi: NASA/JPL-Caltech.
Güney kutbunun Kuzey kutbundan daha soğuk olmasının ana sebebi, bununla birlikte ortalarındaki temel farkı gösteriyor. Columbia Üniversitesi’nin New York’taki Lamont-Doherty Dünya Gözlemevi’nde kutup bilimcisi Robin Bell, Live Science ile yaptığı toplantıda “Kuzey Kutbu bir okyanus ve Güney Kutbu bir kıtadır” diyor.
Kuzey Kutbu kara ile çevrili bir okyanustur. Antarktika okyanusla çevrili bir kara modülüdür. Su, karadan daha yavaş soğur ve ısınır, bu da sıcaklıkların çok noktalara daha az ulaşmasına sebep olur. Kuzey Kutbu Okyanusu buzla kaplı olsa bile, sularının nazaranceli olarak yüksek sıcaklığı, iklim üzerinde ölçülü bir tesire sahiptir ve Kuzey Kutbu’nun Antarktika’dan daha sıcak kalmasına yardımcı olur.
Buna ek olarak, Kuzey Kutbu deniz düzeyinde yer alırken, Antarktika, ortalama 2.300 metre yükseklik ile en yüksek kıtadır. Varsayım edebileceğiniz üzere, özel bir durum (aktif volkan gibi) olmadığı sürece bir yer ne kadar yüksekse, o kadar soğuk olur.
NASA’YA NAZARAN GÜNEY KUTBUNUN DAHA SOĞUK OLMA niçinLERİ
Aynı soruya NASA da cevap veriyor. NASA’nın bu soruya karşılığı özetle şu biçimde:
Kuzey Kutbu, karayla çevrili bir okyanustur. Güney Kutbu okyanusla çevrili karadır. (Güney Kutbu bir kara kesimidir, bu yüzden de Antarktika ismiyle yedi kıtadan biri olarak kabul edilir).
Kuzey Kutbu buzunun altındaki okyanus soğuktur ancak bir daha de Antarktika buzulundaki buzdan daha sıcaktır. bu biçimdece okyanus havayı biraz ısıtır.
Antarktika kuru ve yüksektir. Dağlarının birden fazla deniz düzeyinden devasa yüksekliktetir. Yani Antarktika, Kuzey Kutbu’na nazaran daha fazla yüksekliğe sahip. Ve ne kadar yükseğe çıkarsan, o kadar soğuk olur.
Güney Kutbu’nun Kuzey Kutbu’ndan epey daha soğuk olmasının ana sebebi, kutuplar etrafında esen rüzgarların şiddetidir. Antarktika rüzgarları fazlaca güçlüdir ve daha sıcak havanın kutup havasıyla karışmasını mahzurlar. Bu Kuzey Kutbu’nda da olur, fakat Kuzey Kutbu’nu çevreleyen rüzgarlar o kadar kuvvetli değildir. Bu niçinle, daha sıcak orta enlemlerden gelen daha sıcak hava, kutup havasıyla karışarak Kuzey Kutbu’nu daha sıcak hale getirebilir.