Beykozlu
New member
Resmi Gazete’de yer alan karara nazaran, çeşitli biçimlerde deklare ettikları fikirleri yahut katıldıkları toplantı ve şov yürüyüşlerindeki aksiyonları niçiniyle 19 müracaatçı hakkında, “terör örgütü propagandası yapmak”, “hakaret” ve “kanuna alışılmamış toplantı ve şov yürüyüşü düzenlemek” hatalarından davalar açıldı.
Hapis ya da isimli para cezası alan ve haklarında HAGB sonucu verilen bu şahıslar 5 yıl kontrol altına alındı.
HAGB kararlarına karşı yaptıkları itirazlardan sonuç alamayan müracaatçılar, “denetim altına alınmalarının söz özgürlüğü ile toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme haklarını ihlal ettiği” argümanıyla Anayasa Mahkemesine kişisel müracaatta bulundu.
Yüksek Mahkeme, müracaatçıların, Anayasa’nın 26’ncı ve 34’üncü hususlarında garanti altına alınan “ifade özgürlüğü” ile “toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkı”nın ihlal edildiğine karar verdi.
Mahkeme, ihlallerin sonuçlarının ortadan kaldırılması için karar örneklerinin yargılamayı yapan mahkemelere ve bilgi için TBMM’ye gönderilmesini kararlaştırdı.
KARARIN GEREKÇESİNDEN
Anayasa Mahkemesinin öne sürülen sebebinde, ceza ölçüsü 2 yılın altında olan kabahatlerde uygulanan HAGB’nin sanığı 5 yıl kontrol altına aldığı, bu mühlet ortasında öteki bir kabahat işlenmemesi halinde de evrakın düşmesi manasına geldiği tabir edildi.
Gerekçede, Anayasa Mahkemesinin, daha evvel de çeşitli niyet açıklamaları niçiniyle verilen HAGB kararlarının ve hükmedilen kontrol müddetlerinin, “bireylerin tabir yahut basın özgürlüğü ya da toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkı üzere birtakım temel hak ve özgürlüklerine müdahale ve ihlal teşkil ettiği”ne karar verdiği anımsatıldı.
“HAGB, BERAATE SEÇENEK BİR KARAR TİPİ DEĞİL”
Beraat kararına seçenek bir karar çeşidi olmayan HAGB’nin prensip olarak beraat etme oranlarını etkilememesi gerektiği belirtilen münasebette, istatistiklere bakıldığında, HAGB kurumu yürürlüğe girdikten daha sonra verilen beraat oranlarında düşüş yaşandığı aktarıldı. Münasebette, şunlar kaydedildi:
“Bu çerçevede Anayasa Mahkemesi, daha evvel verdiği ihlal kararlarını, eldeki müracaatta incelenen HAGB evraklarındaki Anayasa’ya karşıtlıkları, AİHM içtihadını ve Yargıtayın tıpkı mevzuda verdiği epey sayıda bozma sonucunı bir arada değerlendirdiğinde, derece mahkemelerinin, HAGB sonucu verilen belgelerde, adil yargılanma hakkının neredeyse tüm prensiplerini sistemsel halde yok sayarak, yol teminatlarını istismar ettikleri kanaatine varmıştır.”
“KAMUOYUNDAKİ FARKLI SESLERİN SUSTURULMASINA YOL AÇAR”
Usul garantilerinin bu türlü istismar edildiği yargılamalar kararında, müracaatçılar hakkında HAGB sonucu verilmesinin, müracaatçıların tabir özgürlükleri ile toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakları üzerinde ağır ve tümüyle keyfi bir müdahale baskısı oluşturduğu belirtilen münasebette, şu tespitler yapıldı:
“HAGB kurumunun bu türlü uygulanması, sırf daha evvel cezalandırılmış şahısları, Anayasa’nın 26. ve 34. unsurları ile korunan haklarını tekrar kullanmaktan caydırmakla kalmaz, hiç kuşkusuz bununla birlikte toplumun öteki mensuplarını da kanılarını serbestçe açıklamaktan ve toplantı ve şovlara katılmaktan caydırır. Adapsız yargılamalar kararında cezalandırılma kaygısının doğurduğu caydırıcı tesir, toplumdaki ve kamuoyundaki farklı seslerin susturulmasına niye olur ve hiç kuşkusuz çoğulcu toplumun sürdürülebilmesine de mahzur olur.
Tüm bu niçinlerle mevcut yasal düzenlemeler, HAGB kurumunun uygulanmasından kaynaklanan ve belirtilen meseleleri gidermeye yetmemekte, müracaatçıların tabir özgürlüğü ve toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkı üzere çeşitli temel hakları üzerinde oluşan caydırıcı etkiyi sistemsel olarak giderememektedir.”
HAGB KARARLARINA İTİRAZLAR
Mevcut sistemde, itiraz mercilerinin, HAGB itirazları üzerine verdikleri kararların, “dosya üzerinden, yeknesak biçimde ve birden fazla sefer bir cümleden ibaret münasebetlerden oluştuğu”nun görüldüğü belirtilen münasebette, uygulamada, itiraz mercilerinin, makul bir münasebetle yanıt vermeleri gerektiği aktarıldı. Münasebette, lakin bu mercilerin, sistemsel olarak bu yükümlülüklerini yerine getirmedikleri kararına ulaşıldığı söz edildi.
Mevcut yasal düzenlemelerin, HAGB kurumunun uygulanmasından kaynaklanan meseleleri gidermeye yetmediği vurgulanan münasebette, şöyleki denildi:
“Nitekim görülmektedir ki ne 5271 sayılı Kanun’da HAGB kurumuna ait yapılan yasal değişiklikler ne Yargıtayın hususa ait içtihatları ne de birinci derece mahkemelerinin uygulamaları kararda detaylı halde ortaya konulan meseleleri ortadan kaldırmakta kâfi olmuştur. Bir bütün olarak HAGB kurumunu oluşturan mevzuatın, başta tabir özgürlüğü olmak üzere temel hak ve özgürlüklerin daima ihlallerine yol açan yapısal meseleler ihtiva ettiği ve kelam konusu problemlerin kanun koyucunun düzenlemesi haricinde bir yolla ‘söz gelimi yargı organlarınca yapılan yorumlarla’ ortadan kaldırılmasının mümkün olmadığı kararına ulaşılmıştır.
Mevcut uygulamanın süregelen ihlalleri önlemede açıkça yetersiz kalması karşısında temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği argümanlarının evvela olağan yasa yolları ile tahlile kavuşturulması için itiraz yolunun aktifleştirilmesi ya da istinaf/temyiz kanun yollarının açılması üzere birtakım yasal düzenlemeler yapılması ve bu biçimdelikle HAGB kararlarının Anayasa Mahkemesince birinci elden incelenmesi ihtimalinin önüne geçilmesi gerekmektedir.”
Hapis ya da isimli para cezası alan ve haklarında HAGB sonucu verilen bu şahıslar 5 yıl kontrol altına alındı.
HAGB kararlarına karşı yaptıkları itirazlardan sonuç alamayan müracaatçılar, “denetim altına alınmalarının söz özgürlüğü ile toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme haklarını ihlal ettiği” argümanıyla Anayasa Mahkemesine kişisel müracaatta bulundu.
Yüksek Mahkeme, müracaatçıların, Anayasa’nın 26’ncı ve 34’üncü hususlarında garanti altına alınan “ifade özgürlüğü” ile “toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkı”nın ihlal edildiğine karar verdi.
Mahkeme, ihlallerin sonuçlarının ortadan kaldırılması için karar örneklerinin yargılamayı yapan mahkemelere ve bilgi için TBMM’ye gönderilmesini kararlaştırdı.
KARARIN GEREKÇESİNDEN
Anayasa Mahkemesinin öne sürülen sebebinde, ceza ölçüsü 2 yılın altında olan kabahatlerde uygulanan HAGB’nin sanığı 5 yıl kontrol altına aldığı, bu mühlet ortasında öteki bir kabahat işlenmemesi halinde de evrakın düşmesi manasına geldiği tabir edildi.
Gerekçede, Anayasa Mahkemesinin, daha evvel de çeşitli niyet açıklamaları niçiniyle verilen HAGB kararlarının ve hükmedilen kontrol müddetlerinin, “bireylerin tabir yahut basın özgürlüğü ya da toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkı üzere birtakım temel hak ve özgürlüklerine müdahale ve ihlal teşkil ettiği”ne karar verdiği anımsatıldı.
“HAGB, BERAATE SEÇENEK BİR KARAR TİPİ DEĞİL”
Beraat kararına seçenek bir karar çeşidi olmayan HAGB’nin prensip olarak beraat etme oranlarını etkilememesi gerektiği belirtilen münasebette, istatistiklere bakıldığında, HAGB kurumu yürürlüğe girdikten daha sonra verilen beraat oranlarında düşüş yaşandığı aktarıldı. Münasebette, şunlar kaydedildi:
“Bu çerçevede Anayasa Mahkemesi, daha evvel verdiği ihlal kararlarını, eldeki müracaatta incelenen HAGB evraklarındaki Anayasa’ya karşıtlıkları, AİHM içtihadını ve Yargıtayın tıpkı mevzuda verdiği epey sayıda bozma sonucunı bir arada değerlendirdiğinde, derece mahkemelerinin, HAGB sonucu verilen belgelerde, adil yargılanma hakkının neredeyse tüm prensiplerini sistemsel halde yok sayarak, yol teminatlarını istismar ettikleri kanaatine varmıştır.”
“KAMUOYUNDAKİ FARKLI SESLERİN SUSTURULMASINA YOL AÇAR”
Usul garantilerinin bu türlü istismar edildiği yargılamalar kararında, müracaatçılar hakkında HAGB sonucu verilmesinin, müracaatçıların tabir özgürlükleri ile toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakları üzerinde ağır ve tümüyle keyfi bir müdahale baskısı oluşturduğu belirtilen münasebette, şu tespitler yapıldı:
“HAGB kurumunun bu türlü uygulanması, sırf daha evvel cezalandırılmış şahısları, Anayasa’nın 26. ve 34. unsurları ile korunan haklarını tekrar kullanmaktan caydırmakla kalmaz, hiç kuşkusuz bununla birlikte toplumun öteki mensuplarını da kanılarını serbestçe açıklamaktan ve toplantı ve şovlara katılmaktan caydırır. Adapsız yargılamalar kararında cezalandırılma kaygısının doğurduğu caydırıcı tesir, toplumdaki ve kamuoyundaki farklı seslerin susturulmasına niye olur ve hiç kuşkusuz çoğulcu toplumun sürdürülebilmesine de mahzur olur.
Tüm bu niçinlerle mevcut yasal düzenlemeler, HAGB kurumunun uygulanmasından kaynaklanan ve belirtilen meseleleri gidermeye yetmemekte, müracaatçıların tabir özgürlüğü ve toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkı üzere çeşitli temel hakları üzerinde oluşan caydırıcı etkiyi sistemsel olarak giderememektedir.”
HAGB KARARLARINA İTİRAZLAR
Mevcut sistemde, itiraz mercilerinin, HAGB itirazları üzerine verdikleri kararların, “dosya üzerinden, yeknesak biçimde ve birden fazla sefer bir cümleden ibaret münasebetlerden oluştuğu”nun görüldüğü belirtilen münasebette, uygulamada, itiraz mercilerinin, makul bir münasebetle yanıt vermeleri gerektiği aktarıldı. Münasebette, lakin bu mercilerin, sistemsel olarak bu yükümlülüklerini yerine getirmedikleri kararına ulaşıldığı söz edildi.
Mevcut yasal düzenlemelerin, HAGB kurumunun uygulanmasından kaynaklanan meseleleri gidermeye yetmediği vurgulanan münasebette, şöyleki denildi:
“Nitekim görülmektedir ki ne 5271 sayılı Kanun’da HAGB kurumuna ait yapılan yasal değişiklikler ne Yargıtayın hususa ait içtihatları ne de birinci derece mahkemelerinin uygulamaları kararda detaylı halde ortaya konulan meseleleri ortadan kaldırmakta kâfi olmuştur. Bir bütün olarak HAGB kurumunu oluşturan mevzuatın, başta tabir özgürlüğü olmak üzere temel hak ve özgürlüklerin daima ihlallerine yol açan yapısal meseleler ihtiva ettiği ve kelam konusu problemlerin kanun koyucunun düzenlemesi haricinde bir yolla ‘söz gelimi yargı organlarınca yapılan yorumlarla’ ortadan kaldırılmasının mümkün olmadığı kararına ulaşılmıştır.
Mevcut uygulamanın süregelen ihlalleri önlemede açıkça yetersiz kalması karşısında temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği argümanlarının evvela olağan yasa yolları ile tahlile kavuşturulması için itiraz yolunun aktifleştirilmesi ya da istinaf/temyiz kanun yollarının açılması üzere birtakım yasal düzenlemeler yapılması ve bu biçimdelikle HAGB kararlarının Anayasa Mahkemesince birinci elden incelenmesi ihtimalinin önüne geçilmesi gerekmektedir.”