celikci
New member
24 Ağustos 2006 tarihinde, yani 16 yıl evvel, Memleketler arası Astronomi Birliği (IAU), Güneş Sistemi’ni sonsuza dek değiştirecek bir karar aldı. IAU üyeleri, “gezegen” kavramının tam olarak ne manaya geldiğini tanımlamak için uzun müddettir devam eden bir öneriyi oyladılar. Ve bu biçimdece Plüton bir cüce gezegen olarak bir daha sınıflandırıldı ve Güneş Sistemi’ndeki gezegen sayısı sekize indirildi.
Ama ortadan geçen 16 yıla karşın, bu karar her zamanki üzere tartışmalı olmaya devam ediyor.
IAU, başka yıldızların etrafındaki gezegenleri (ötegezegenler) ve yıldız sistemlerinden çıkarılan gezegenleri içerecek biroldukca muhtemel tarif yineından geçti. Lakin yıldız sistemlerinden çıkan haydut gezegenleri yerleştirememe konusunda problemler ortaya çıktı.
Prag’daki 10 günlük konferansın son gününde mevcut tarif ortaya kondu, oylandı ve onaylandı. Bu tanıma nazaran bir gezegenin gezegen olmak için üç şartı sağlaması gerekiyor.
Bilimsel çevreler ortasındaki ve haricindeki tartışmalar bunu bir sınıflandırmadan çok bir indirgeme olarak isimlendirdi, fakat Plüton’un iki yeni obje sınıfının birinci örneği olarak yükseltildiği de argüman edilebilir: Cüce gezegenler ve plutoidler.
Tartışmanın her tarafındaki beşerler, tarifin kusursuz olmaktan ne kadar uzak olduğunu ve gezegenlerin ne çoğunlukla yalnızca gezegenler olarak değil, ekstra sıfatlarla tanımlandığını vurguluyor: Kayalık, gaz devi, buz devleri üzere… Yani tahminen bir gün cüce terimi farklı bir şeyden çok “gezegen”in bir alt kategorisi olarak düşünülebilir. Terim birinci vakit içinderda 2015 yılında Plüton’u ziyaret eden New Horizons’un baş araştırmacısı Alan Stern tarafınca bu durum da düşünülere önerildi. Stern, Plüton’un yeniden bir gezegen olmasını istediğini de söylüyor.
Plüton yeniden gezegen olarak kabul edilirse…
Gökbilimciler içinde kesin olan fakat ne yazık ki kamu tarafınca pek konuşulmayan bir ayrıntı daha var. Artık Güneş Sistemi’nde dokuz gezegenimiz olamaz. Bunun sebebi, ismini çekişme ve uyuşmazlık tanrıçasından alan bir cüce gezegen olan Eris’in keşfedilmiş olmasıdır.
Plüton’dan daha fazla kütleli ve yalnızca biraz daha küçük. Bu yüzde şayet Plüton yine bir gezegen olarak kabul edilirse, muhtemelen Eris’in de gezegen olarak kabul edilmesi mantıklı olacak. Ayrıyeten Mike Brown, Chad Trujillo ve David Rabinowitz tarafınca keşfinin duyurusu sırasında 10. gezegen olarak isimlendirilmişti.
Bu gezegenin varlığı, sonraki yıl mevcut sonucu kabul eden IAU’nun bir karar almasını zarurî bıraktı. Yani ya sekiz gezegenimiz var ya da Ceres, Pluto, Eris, Haumea ve Makemake cüce gezegenlerini ekleyerek en az 13 gezegenimiz olacak. Ayrıyeten astronomi topluluğu tarafınca cüce gezegenler olarak kabul edilen fakat çabucak hemen IAU tarafınca kabul edilmeyen daha bir epey gök cismi bulunuyor.
Ama ortadan geçen 16 yıla karşın, bu karar her zamanki üzere tartışmalı olmaya devam ediyor.
IAU, başka yıldızların etrafındaki gezegenleri (ötegezegenler) ve yıldız sistemlerinden çıkarılan gezegenleri içerecek biroldukca muhtemel tarif yineından geçti. Lakin yıldız sistemlerinden çıkan haydut gezegenleri yerleştirememe konusunda problemler ortaya çıktı.
Prag’daki 10 günlük konferansın son gününde mevcut tarif ortaya kondu, oylandı ve onaylandı. Bu tanıma nazaran bir gezegenin gezegen olmak için üç şartı sağlaması gerekiyor.
- Güneş’in yörüngesinde dönmesi gerekiyor, yani tüm ötegezegenler ve haydut gezegenler tarifin haricinde kalıyor.
- Hidrostatik istikrara ulaşmış olması gerekiyor, yani kabaca global olması gerekiyor.
- Ana yerçekimi cismi olarak yörüngesini temizlemiş olması gerekiyor.
Bilimsel çevreler ortasındaki ve haricindeki tartışmalar bunu bir sınıflandırmadan çok bir indirgeme olarak isimlendirdi, fakat Plüton’un iki yeni obje sınıfının birinci örneği olarak yükseltildiği de argüman edilebilir: Cüce gezegenler ve plutoidler.
Tartışmanın her tarafındaki beşerler, tarifin kusursuz olmaktan ne kadar uzak olduğunu ve gezegenlerin ne çoğunlukla yalnızca gezegenler olarak değil, ekstra sıfatlarla tanımlandığını vurguluyor: Kayalık, gaz devi, buz devleri üzere… Yani tahminen bir gün cüce terimi farklı bir şeyden çok “gezegen”in bir alt kategorisi olarak düşünülebilir. Terim birinci vakit içinderda 2015 yılında Plüton’u ziyaret eden New Horizons’un baş araştırmacısı Alan Stern tarafınca bu durum da düşünülere önerildi. Stern, Plüton’un yeniden bir gezegen olmasını istediğini de söylüyor.
Plüton yeniden gezegen olarak kabul edilirse…
Gökbilimciler içinde kesin olan fakat ne yazık ki kamu tarafınca pek konuşulmayan bir ayrıntı daha var. Artık Güneş Sistemi’nde dokuz gezegenimiz olamaz. Bunun sebebi, ismini çekişme ve uyuşmazlık tanrıçasından alan bir cüce gezegen olan Eris’in keşfedilmiş olmasıdır.
Plüton’dan daha fazla kütleli ve yalnızca biraz daha küçük. Bu yüzde şayet Plüton yine bir gezegen olarak kabul edilirse, muhtemelen Eris’in de gezegen olarak kabul edilmesi mantıklı olacak. Ayrıyeten Mike Brown, Chad Trujillo ve David Rabinowitz tarafınca keşfinin duyurusu sırasında 10. gezegen olarak isimlendirilmişti.
Bu gezegenin varlığı, sonraki yıl mevcut sonucu kabul eden IAU’nun bir karar almasını zarurî bıraktı. Yani ya sekiz gezegenimiz var ya da Ceres, Pluto, Eris, Haumea ve Makemake cüce gezegenlerini ekleyerek en az 13 gezegenimiz olacak. Ayrıyeten astronomi topluluğu tarafınca cüce gezegenler olarak kabul edilen fakat çabucak hemen IAU tarafınca kabul edilmeyen daha bir epey gök cismi bulunuyor.