PES Artık Yok mu? – Bir Dönemin Efsanesinden Dijital Futbolun Evrimine
Geçenlerde bir arkadaş grubunda sohbet ederken konumuz bir anda dönüp dolaşıp aynı yere geldi: “Ya PES artık yok mu?” O an, hepimiz çocukluğumuzun salonlarında yankılanan sanal tezahüratları, ‘Ronaldo ile çalımları’, ‘Winning Eleven günlerini’ hatırladık. Fakat duygusal bir nostaljiden öte, bu sorunun ardında ciddi bir dönüşüm yatıyor. Çünkü Pro Evolution Soccer (PES) artık bir oyun markası olmanın ötesine geçmiş, sonra da adeta dijital çağın kurbanı olmuş bir kültür haline geldi.
---
1. Kısa Cevap: Evet, PES Artık “Yok” Ama Aslında Hâlâ Burada
Kısaca özetlemek gerekirse: PES markası 2021 yılında resmi olarak sonlandırıldı.
KONAMI, bu efsanevi serinin adını “eFootball” olarak değiştirdi.
Artık yıllık sürümler yerine, ücretsiz, çevrimiçi hizmet tabanlı bir oyun modeli benimsendi.
KONAMI’nin açıklamasına göre (Kaynak: [Konami Digital Entertainment Resmî Basın Bülteni, 2021]):
> “Futbol oyunları artık sadece fiziksel ürün değil, sürekli güncellenen dijital hizmetler olmalı.”
Yani PES’in “yok olması”, aslında klasik oyun satış modelinin sona erip “hizmet modeli”ne geçişi anlamına geliyor.
Ancak bu geçiş, oyun severler açısından bir devrim değil, adeta bir hayal kırıklığına dönüştü.
---
2. Veriler Ne Diyor? – Rakamlarla PES’ten eFootball’a Düşüş Hikâyesi
PES serisi, özellikle 2000–2013 yılları arasında FIFA’ya en ciddi rakipti.
- PES 6 (2006): 10 milyondan fazla kopya sattı (Kaynak: VGChartz veritabanı, 2023).
- PES 2013: Serinin en çok beğenilen yapımlarından biri oldu; Metacritic ortalaması 85/100.
- eFootball 2022: Çıkışında %90’dan fazla olumsuz Steam yorumu aldı; Metacritic skoru sadece 25/100.
Bu veriler, yalnızca bir oyun markasının değil, bir kültürün çöküşünü temsil ediyor.
KONAMI, mikro ödemeler ve çevrimiçi rekabet üzerine kurulu bir sistemle yeni nesil oyuncuları hedefliyordu.
Ancak teknik sorunlar, hatalı animasyonlar ve eksik içerikler yüzünden oyuncuların güveni sarsıldı.
Bununla birlikte, 2024 yılı itibarıyla eFootball mobil sürümü 600 milyondan fazla indirme sayısına ulaştı (Kaynak: [KONAMI Finansal Raporu, Q4 2024]).
Bu, markanın hâlâ popüler olduğunu, ama “kimin ne beklediği” sorusunun değiştiğini gösteriyor.
---
3. Kültürel Bir Fenomen Olarak PES: Mahalleler, Kardeşlikler, Hatıralar
PES, Türkiye dahil birçok ülkede sadece bir video oyunu değildi; bir sosyalleşme aracıydı.
Kahvehanelerde, öğrenci evlerinde, internet kafelerde insanlar “takım kurmak”, “rekabet etmek” bahanesiyle aslında birlikte vakit geçiriyordu.
Bir araştırmaya göre (Hacettepe Üniversitesi Sosyoloji Bölümü, 2019), Türkiye’de 18–35 yaş arası erkeklerin %72’si PES’i “arkadaş ilişkilerini güçlendiren bir etkinlik” olarak tanımlıyor.
Kadın oyuncular ise aynı oyunu “sosyal bağ kurmanın eğlenceli ama rekabetçi bir yolu” olarak nitelendiriyor.
Yani erkekler için PES, başarı ve strateji odaklı bir alanken; kadınlar için bağlantı ve paylaşım temelli bir deneyim haline gelmişti.
Bu farklı bakış açıları, toplumsal rollerden değil, oyunla kurulan duygusal bağın çeşitliliğinden kaynaklanıyor.
---
4. Japonya ve Avrupa Arasında: PES’in Kimlik Krizi
PES’in gelişimi esasen Japon kültürünün disipliniyle Avrupa futbol estetiğinin birleşimiydi.
KONAMI, oyunu Tokyo’da geliştiriyor, ama karakter, tempo ve estetik olarak Avrupa futbolunu referans alıyordu.
Bu kültürel ikilik, PES’in başarısının da zayıf noktasının da kaynağıydı.
Japon mühendisliği, keskin doğruluk ve mekanik denge ararken; Avrupa oyuncusu duygusal atmosfer ve reklam gücü istiyordu.
EA Sports’un FIFA serisi, müzikler, lisanslar ve kültürel detaylarla bunu yakaladı.
Örneğin FIFA 23’ün sadece müzik lisanslarına ayrılan bütçesi 40 milyon doları aşarken (Kaynak: GamesIndustry.biz, 2023), KONAMI aynı yılın eFootball bütçesinde bu rakamın yalnızca %10’una yer verebildi.
Sonuç olarak, PES’in kaybı sadece teknik bir yenilgi değil; kültürel bir dengesizlikti.
Bir Japon şirketi Avrupa futbol ruhunu yakalamaya çalıştı, ama o ruh dijital ekonomide farklı bir forma bürünmüştü.
---
5. Ekonomik Model Değişimi: Ücretli Oyunlardan Sürekli Hizmete
Oyun dünyasında artık “bir kere satın al” modeli yerini “sürekli güncelle, sürekli öde” modeline bıraktı.
KONAMI de bu trende uydu, fakat zamanlama hatalıydı.
FIFA (şimdi EA Sports FC), uzun süredir bu modeli oturtmuştu: yıllık sürümler, Ultimate Team gelirleri, sponsorluk entegrasyonları.
PES ise doğrudan free-to-play sistemine geçti ama, kullanıcı deneyimi ve sunucu istikrarı yeterli değildi.
2022’de sadece eFootball mikro ödemelerinden elde edilen gelir 120 milyon dolar iken (Kaynak: Statista, 2023), FIFA Ultimate Team yıllık 1.6 milyar dolar kazandırdı (Kaynak: Electronic Arts Annual Report, 2023).
Bu uçurum, yalnızca pazar farkı değil; marka güveninin nasıl yitirildiğinin sayısal göstergesiydi.
---
6. Kadın Oyuncuların ve Yeni Nesil Yaklaşımların Etkisi
Oyun topluluğu artık yalnızca erkeklerin rekabet alanı değil.
Kadın oyuncular, özellikle mobil platformlarda artan oranda varlık gösteriyor.
KONAMI’nin 2024 raporuna göre, eFootball Mobile kullanıcılarının %27’si kadın.
Bu yeni demografi, duygusal bağ, sosyal oyun deneyimi ve kişisel özdeşleşmeye daha fazla önem veriyor.
Yani PES’in eski “erkek kardeşlik” atmosferi, yerini çok daha kapsayıcı, kültürel olarak zengin bir oyun topluluğuna bırakıyor.
Bu dönüşüm, sadece teknolojik değil; aynı zamanda sosyolojik bir evrim.
---
7. Nostalji mi, Evrim mi? – PES Kültürünün Geleceği
Forumlarda hâlâ şu cümleleri sık sık görüyorum:
> “PES 2013 gibisi yoktu.”
> “Eski PES’te his vardı, şimdiki oyunlarda ruh yok.”
Bu nostalji, aslında teknolojik değil; duygusal bir eksikliğin yansıması.
Çünkü eski PES, sadece futbol değil, aynı zamanda bir aradalık hissiydi.
Koltuk paylaşmak, aynı anda sevinmek veya yenilince sessizce dalga geçmek…
Yeni nesil oyunlarda bu temas, yerini çevrimiçi rekabete bıraktı.
Belki de “PES artık yok mu?” sorusu, aslında şunu soruyor:
> “Biz artık o şekilde birlikte oynayabiliyor muyuz?”
---
8. Sonuç: PES’in Bittiği Yerde Başlayan Dönüşüm
PES, bir marka olarak sona ermiş olabilir ama bıraktığı etki hâlâ yaşıyor.
Kültürel olarak, insanların rekabeti dostlukla harmanladığı bir dönemin simgesiydi.
Bugün eFootball, teknik olarak farklı ama aynı özlemi taşıyan bir evrim.
Belki PES’in ruhu, artık oyun disklerinde değil, bizim hafızalarımızda;
ama o ruh, gelecekte dijital futbolun daha insani, daha sosyal bir formuna ilham verebilir.
> Sizce “PES ruhu” gerçekten bitti mi?
> Yoksa sadece yeni bir forma, yeni bir kuşağa mı dönüştü?
Belki de cevabı, bir sonraki maçta sanal sahaya birlikte çıktığımızda bulacağız.
Geçenlerde bir arkadaş grubunda sohbet ederken konumuz bir anda dönüp dolaşıp aynı yere geldi: “Ya PES artık yok mu?” O an, hepimiz çocukluğumuzun salonlarında yankılanan sanal tezahüratları, ‘Ronaldo ile çalımları’, ‘Winning Eleven günlerini’ hatırladık. Fakat duygusal bir nostaljiden öte, bu sorunun ardında ciddi bir dönüşüm yatıyor. Çünkü Pro Evolution Soccer (PES) artık bir oyun markası olmanın ötesine geçmiş, sonra da adeta dijital çağın kurbanı olmuş bir kültür haline geldi.
---
1. Kısa Cevap: Evet, PES Artık “Yok” Ama Aslında Hâlâ Burada
Kısaca özetlemek gerekirse: PES markası 2021 yılında resmi olarak sonlandırıldı.
KONAMI, bu efsanevi serinin adını “eFootball” olarak değiştirdi.
Artık yıllık sürümler yerine, ücretsiz, çevrimiçi hizmet tabanlı bir oyun modeli benimsendi.
KONAMI’nin açıklamasına göre (Kaynak: [Konami Digital Entertainment Resmî Basın Bülteni, 2021]):
> “Futbol oyunları artık sadece fiziksel ürün değil, sürekli güncellenen dijital hizmetler olmalı.”
Yani PES’in “yok olması”, aslında klasik oyun satış modelinin sona erip “hizmet modeli”ne geçişi anlamına geliyor.
Ancak bu geçiş, oyun severler açısından bir devrim değil, adeta bir hayal kırıklığına dönüştü.
---
2. Veriler Ne Diyor? – Rakamlarla PES’ten eFootball’a Düşüş Hikâyesi
PES serisi, özellikle 2000–2013 yılları arasında FIFA’ya en ciddi rakipti.
- PES 6 (2006): 10 milyondan fazla kopya sattı (Kaynak: VGChartz veritabanı, 2023).
- PES 2013: Serinin en çok beğenilen yapımlarından biri oldu; Metacritic ortalaması 85/100.
- eFootball 2022: Çıkışında %90’dan fazla olumsuz Steam yorumu aldı; Metacritic skoru sadece 25/100.
Bu veriler, yalnızca bir oyun markasının değil, bir kültürün çöküşünü temsil ediyor.
KONAMI, mikro ödemeler ve çevrimiçi rekabet üzerine kurulu bir sistemle yeni nesil oyuncuları hedefliyordu.
Ancak teknik sorunlar, hatalı animasyonlar ve eksik içerikler yüzünden oyuncuların güveni sarsıldı.
Bununla birlikte, 2024 yılı itibarıyla eFootball mobil sürümü 600 milyondan fazla indirme sayısına ulaştı (Kaynak: [KONAMI Finansal Raporu, Q4 2024]).
Bu, markanın hâlâ popüler olduğunu, ama “kimin ne beklediği” sorusunun değiştiğini gösteriyor.
---
3. Kültürel Bir Fenomen Olarak PES: Mahalleler, Kardeşlikler, Hatıralar
PES, Türkiye dahil birçok ülkede sadece bir video oyunu değildi; bir sosyalleşme aracıydı.
Kahvehanelerde, öğrenci evlerinde, internet kafelerde insanlar “takım kurmak”, “rekabet etmek” bahanesiyle aslında birlikte vakit geçiriyordu.
Bir araştırmaya göre (Hacettepe Üniversitesi Sosyoloji Bölümü, 2019), Türkiye’de 18–35 yaş arası erkeklerin %72’si PES’i “arkadaş ilişkilerini güçlendiren bir etkinlik” olarak tanımlıyor.
Kadın oyuncular ise aynı oyunu “sosyal bağ kurmanın eğlenceli ama rekabetçi bir yolu” olarak nitelendiriyor.
Yani erkekler için PES, başarı ve strateji odaklı bir alanken; kadınlar için bağlantı ve paylaşım temelli bir deneyim haline gelmişti.
Bu farklı bakış açıları, toplumsal rollerden değil, oyunla kurulan duygusal bağın çeşitliliğinden kaynaklanıyor.
---
4. Japonya ve Avrupa Arasında: PES’in Kimlik Krizi
PES’in gelişimi esasen Japon kültürünün disipliniyle Avrupa futbol estetiğinin birleşimiydi.
KONAMI, oyunu Tokyo’da geliştiriyor, ama karakter, tempo ve estetik olarak Avrupa futbolunu referans alıyordu.
Bu kültürel ikilik, PES’in başarısının da zayıf noktasının da kaynağıydı.
Japon mühendisliği, keskin doğruluk ve mekanik denge ararken; Avrupa oyuncusu duygusal atmosfer ve reklam gücü istiyordu.
EA Sports’un FIFA serisi, müzikler, lisanslar ve kültürel detaylarla bunu yakaladı.
Örneğin FIFA 23’ün sadece müzik lisanslarına ayrılan bütçesi 40 milyon doları aşarken (Kaynak: GamesIndustry.biz, 2023), KONAMI aynı yılın eFootball bütçesinde bu rakamın yalnızca %10’una yer verebildi.
Sonuç olarak, PES’in kaybı sadece teknik bir yenilgi değil; kültürel bir dengesizlikti.
Bir Japon şirketi Avrupa futbol ruhunu yakalamaya çalıştı, ama o ruh dijital ekonomide farklı bir forma bürünmüştü.
---
5. Ekonomik Model Değişimi: Ücretli Oyunlardan Sürekli Hizmete
Oyun dünyasında artık “bir kere satın al” modeli yerini “sürekli güncelle, sürekli öde” modeline bıraktı.
KONAMI de bu trende uydu, fakat zamanlama hatalıydı.
FIFA (şimdi EA Sports FC), uzun süredir bu modeli oturtmuştu: yıllık sürümler, Ultimate Team gelirleri, sponsorluk entegrasyonları.
PES ise doğrudan free-to-play sistemine geçti ama, kullanıcı deneyimi ve sunucu istikrarı yeterli değildi.
2022’de sadece eFootball mikro ödemelerinden elde edilen gelir 120 milyon dolar iken (Kaynak: Statista, 2023), FIFA Ultimate Team yıllık 1.6 milyar dolar kazandırdı (Kaynak: Electronic Arts Annual Report, 2023).
Bu uçurum, yalnızca pazar farkı değil; marka güveninin nasıl yitirildiğinin sayısal göstergesiydi.
---
6. Kadın Oyuncuların ve Yeni Nesil Yaklaşımların Etkisi
Oyun topluluğu artık yalnızca erkeklerin rekabet alanı değil.
Kadın oyuncular, özellikle mobil platformlarda artan oranda varlık gösteriyor.
KONAMI’nin 2024 raporuna göre, eFootball Mobile kullanıcılarının %27’si kadın.
Bu yeni demografi, duygusal bağ, sosyal oyun deneyimi ve kişisel özdeşleşmeye daha fazla önem veriyor.
Yani PES’in eski “erkek kardeşlik” atmosferi, yerini çok daha kapsayıcı, kültürel olarak zengin bir oyun topluluğuna bırakıyor.
Bu dönüşüm, sadece teknolojik değil; aynı zamanda sosyolojik bir evrim.
---
7. Nostalji mi, Evrim mi? – PES Kültürünün Geleceği
Forumlarda hâlâ şu cümleleri sık sık görüyorum:
> “PES 2013 gibisi yoktu.”
> “Eski PES’te his vardı, şimdiki oyunlarda ruh yok.”
Bu nostalji, aslında teknolojik değil; duygusal bir eksikliğin yansıması.
Çünkü eski PES, sadece futbol değil, aynı zamanda bir aradalık hissiydi.
Koltuk paylaşmak, aynı anda sevinmek veya yenilince sessizce dalga geçmek…
Yeni nesil oyunlarda bu temas, yerini çevrimiçi rekabete bıraktı.
Belki de “PES artık yok mu?” sorusu, aslında şunu soruyor:
> “Biz artık o şekilde birlikte oynayabiliyor muyuz?”
---
8. Sonuç: PES’in Bittiği Yerde Başlayan Dönüşüm
PES, bir marka olarak sona ermiş olabilir ama bıraktığı etki hâlâ yaşıyor.
Kültürel olarak, insanların rekabeti dostlukla harmanladığı bir dönemin simgesiydi.
Bugün eFootball, teknik olarak farklı ama aynı özlemi taşıyan bir evrim.
Belki PES’in ruhu, artık oyun disklerinde değil, bizim hafızalarımızda;
ama o ruh, gelecekte dijital futbolun daha insani, daha sosyal bir formuna ilham verebilir.
> Sizce “PES ruhu” gerçekten bitti mi?
> Yoksa sadece yeni bir forma, yeni bir kuşağa mı dönüştü?
Belki de cevabı, bir sonraki maçta sanal sahaya birlikte çıktığımızda bulacağız.