celikci
New member
Büyük bir yok oluş hadisesini düşündüğünüzde aklınıza muhtemelen birinci vakit içinderda dinozorları öldüren asteroit geliyordur. Fakat Dünya (şimdiye kadar) beş toplu yok oluş olayı yaşadı ve kimi savlara bakılırsa altıncısını yaşıyoruz.
Kuş olmayan dinozorların sonunu getiren Kretase kitlesel yok oluş olayı yok oluş olaylarının en büyüğü değil. Bu onur, dünyadaki tüm kara cinslerinin yaklaşık yüzde 90’ını ve tüm deniz çeşitlerinin yüzde 70’ini yok eden Permiyen kitlesel yok oluşuna, yani Büyük Ölüm‘e ilişkin.
Bunun yanı sıra, “kömür boşluğu” olarak bilinen, yok oluş sırasında kömürde oluşan 10 milyon yıllık garip bir boşluk, olay sırasında fazlaca sayıda kömür oluşturan ağacın tükendiğini ve toparlanmasının milyonlarca yıl sürdüğünü gösteriyor.
Görünüşe nazaran, fosil kayıtlarında cins sayılarında ani bir düşüşün olduğu bir vakit dönemi bulmak işin kolay kısmı. Bilim insanları, yok oluş ve gerisindeki niçinler için okyanus tabanından muazzam bir metan salınımından asteroit tesirine kadar bir epeyce farklı açıklama öneriyor.
Yok oluş sırasında oluşan kayalar üzerinde yapılan araştırmalar yardımıyla, geç Permiyen periyodunda okyanusların ve sığ suların oksijensiz olduğunu biliyoruz. Oksijen eksikliği (yani anoxia), zincirleme bir tesir yaratmanın yanı sıra, yok oluş olayında bir rol oynamış üzere görünüyor.
Oksijen yerine sülfat kullanarak anaerobik teneffüs gerçekleştirebilen sülfat indirgeyen mikroorganizmalar, muhtemelen bu düşük oksijenli ortamlarda pek yayılmıştı. Ürettikleri hidrojen sülfit yan eseri okyanusları sülfür ile asidik bir hale getirmelerinin yanı sıra bu gazlar atmosfere salınmış olabilir. Burada bitkileri zehirlemiş ve ozon katmanına ziyan vermiş olabilir ve hayatı öldürücü seviyede UV ışınlarına maruz bırakırken, bu süreçte gezegeni de ısıtmış olabilir. Buna karşılık okyanusların ısınması, okyanuslardaki donmuş metan gazının atmosfere salınmasına niye olarak sorunu daha da ağırlaştırmış olabilir.
2014 yılında MIT’den bir grup tarafınca önerilen, yok oluş için alternatif bir açıklama tahminen de en tasa verici olanı. Bu teklife nazaran, Dünya’nın gördüğü en büyük yok oluş hadisesinin sebebi mikroplar olabilir.
MIT’de Jeofizik Profesörü Daniel Rothman ve grubu, yok oluş vakit içinderında makul bir mikrobun yükselişini fark ettiler. Tek hücreli bir organizma olan Methanosarcina, Clostridia bakterisinden tek bir gen transferi yardımıyla organik maddeyi sindirerek yan eser olarak metan üretebilir hale geldi.
Hipotez, Methanosarcina’nın bu periyot sırasında büyüdüğü, atmosfere metan püskürterek karbon döngüsünün bozulmasına niye olduğu (veya buna katkıda bulunduğu) ve nihayetinde yok oluş hadisesini körüklediği öneriliyor.
Metan oluşturan mikropların gerçekleştirdiği kimyasal süreç, metal nikeli içeriyor. Bu yüzden grup, yok oluş olayı sırasında buna karşılık gelen daha yüksek ölçüde nikel bulamazsa, hipotez tesirli bir biçimde göz arkası edilebilir. Lakin grup, Güney Çin’deki en çok incelenen çökeltilerde yaptığı incelemede hipotezi takviyeler üzere gözüken yüksek nikel düzeyleri buldu.
Ekip, “Tek bir yatay gen transferi, biyojeokimyasal değişimi tetikledi, büyük volkanizma bir katalizör bakılırsavi gördü ve sonuçta ortaya çıkan asetoklastik Methanosarcina’nın genişlemesi, CO2 ve O2 düzeylerini bozmak için harekete geçti” diyor ve devam ediyor: “Ardından gelen biyojeokimyasal bozulma muhtemelen yaygın olurdu. Örneğin, anaerobik metan oksidasyonu, muhtemelen atmosfere toksik bir hidrojen sülfit salınımı ile sonuçlanan ve karada yok oluşlara niye olan sülfit düzeylerini artırabilir.”
Çalışma, öbür açıklamalarla yahut tahminen de olayların bir kombinasyonuyla, hala kesin olmayan bir teklif olarak dikkat çekiyor. Methanosarcina’nın bir yan eser olarak metan üretmeye başlaması için ne vakit evrimleştiğini tam olarak tespit etmek de mümkün değil. Şayet bu hipotez doğruysa, gezegendeki çeşitlerin yüzde 90’a varan kısmının, tek bir mikropta tek bir gen transferiyle kısmen yok edilmiş olmasının mümkün olduğu manasına gelecek.
Dünyadaki mikropların ölçüsü göz önüne alındığında, bunun muhtemelen duyabileceğimiz en korkutucu ihtimallerden biri olduğunu söyleyebiliriz.
Kuş olmayan dinozorların sonunu getiren Kretase kitlesel yok oluş olayı yok oluş olaylarının en büyüğü değil. Bu onur, dünyadaki tüm kara cinslerinin yaklaşık yüzde 90’ını ve tüm deniz çeşitlerinin yüzde 70’ini yok eden Permiyen kitlesel yok oluşuna, yani Büyük Ölüm‘e ilişkin.
Bunun yanı sıra, “kömür boşluğu” olarak bilinen, yok oluş sırasında kömürde oluşan 10 milyon yıllık garip bir boşluk, olay sırasında fazlaca sayıda kömür oluşturan ağacın tükendiğini ve toparlanmasının milyonlarca yıl sürdüğünü gösteriyor.
Görünüşe nazaran, fosil kayıtlarında cins sayılarında ani bir düşüşün olduğu bir vakit dönemi bulmak işin kolay kısmı. Bilim insanları, yok oluş ve gerisindeki niçinler için okyanus tabanından muazzam bir metan salınımından asteroit tesirine kadar bir epeyce farklı açıklama öneriyor.
Yok oluş sırasında oluşan kayalar üzerinde yapılan araştırmalar yardımıyla, geç Permiyen periyodunda okyanusların ve sığ suların oksijensiz olduğunu biliyoruz. Oksijen eksikliği (yani anoxia), zincirleme bir tesir yaratmanın yanı sıra, yok oluş olayında bir rol oynamış üzere görünüyor.
Oksijen yerine sülfat kullanarak anaerobik teneffüs gerçekleştirebilen sülfat indirgeyen mikroorganizmalar, muhtemelen bu düşük oksijenli ortamlarda pek yayılmıştı. Ürettikleri hidrojen sülfit yan eseri okyanusları sülfür ile asidik bir hale getirmelerinin yanı sıra bu gazlar atmosfere salınmış olabilir. Burada bitkileri zehirlemiş ve ozon katmanına ziyan vermiş olabilir ve hayatı öldürücü seviyede UV ışınlarına maruz bırakırken, bu süreçte gezegeni de ısıtmış olabilir. Buna karşılık okyanusların ısınması, okyanuslardaki donmuş metan gazının atmosfere salınmasına niye olarak sorunu daha da ağırlaştırmış olabilir.
2014 yılında MIT’den bir grup tarafınca önerilen, yok oluş için alternatif bir açıklama tahminen de en tasa verici olanı. Bu teklife nazaran, Dünya’nın gördüğü en büyük yok oluş hadisesinin sebebi mikroplar olabilir.
MIT’de Jeofizik Profesörü Daniel Rothman ve grubu, yok oluş vakit içinderında makul bir mikrobun yükselişini fark ettiler. Tek hücreli bir organizma olan Methanosarcina, Clostridia bakterisinden tek bir gen transferi yardımıyla organik maddeyi sindirerek yan eser olarak metan üretebilir hale geldi.
Hipotez, Methanosarcina’nın bu periyot sırasında büyüdüğü, atmosfere metan püskürterek karbon döngüsünün bozulmasına niye olduğu (veya buna katkıda bulunduğu) ve nihayetinde yok oluş hadisesini körüklediği öneriliyor.
Metan oluşturan mikropların gerçekleştirdiği kimyasal süreç, metal nikeli içeriyor. Bu yüzden grup, yok oluş olayı sırasında buna karşılık gelen daha yüksek ölçüde nikel bulamazsa, hipotez tesirli bir biçimde göz arkası edilebilir. Lakin grup, Güney Çin’deki en çok incelenen çökeltilerde yaptığı incelemede hipotezi takviyeler üzere gözüken yüksek nikel düzeyleri buldu.
Ekip, “Tek bir yatay gen transferi, biyojeokimyasal değişimi tetikledi, büyük volkanizma bir katalizör bakılırsavi gördü ve sonuçta ortaya çıkan asetoklastik Methanosarcina’nın genişlemesi, CO2 ve O2 düzeylerini bozmak için harekete geçti” diyor ve devam ediyor: “Ardından gelen biyojeokimyasal bozulma muhtemelen yaygın olurdu. Örneğin, anaerobik metan oksidasyonu, muhtemelen atmosfere toksik bir hidrojen sülfit salınımı ile sonuçlanan ve karada yok oluşlara niye olan sülfit düzeylerini artırabilir.”
Çalışma, öbür açıklamalarla yahut tahminen de olayların bir kombinasyonuyla, hala kesin olmayan bir teklif olarak dikkat çekiyor. Methanosarcina’nın bir yan eser olarak metan üretmeye başlaması için ne vakit evrimleştiğini tam olarak tespit etmek de mümkün değil. Şayet bu hipotez doğruysa, gezegendeki çeşitlerin yüzde 90’a varan kısmının, tek bir mikropta tek bir gen transferiyle kısmen yok edilmiş olmasının mümkün olduğu manasına gelecek.
Dünyadaki mikropların ölçüsü göz önüne alındığında, bunun muhtemelen duyabileceğimiz en korkutucu ihtimallerden biri olduğunu söyleyebiliriz.