celikci
New member
Sıhhat yetkilileri, insanları UV ışığına maruz kalmalarını sınırlamak gayesiyle güneş kremi kullanmaya ikna etmek için yıllarını harcadı. Fakat, kimi yerlerin son vakit içinderda plaj sakinlerinin güneş kremi kullanımını yasaklaması ile birlikte bu uğraşın tesirleri biraz azalıyor. Bu yasaklar, yakındaki mercan resiflerinin sıhhat durumuyla alakalı olarak, mahallî plajlarda kullanılan güneş kremindeki birtakım kimyasalların yüksek seviyede bulunduğunun tespit edilmesinden daha sonra yürürlüğe girdi.
Husus hakkındaki birkaç araştırma, sorunun temelinde, güneş kremi bileşenlerinden biri olan oksibenzon ismi verilen bir kimyasal olduğunu gösterdi. Lakin oksibenzonun mercanlara nasıl ziyan verdiği net bir biçimde belirlenemedi. Bu ziyan düzeneği olmadan, hangi güneş kremlerinin risk oluşturabileceğini söylemek pek mümkün değil.
Artık, Stanford Üniversitesi’nden araştırmacılar sorunu tespit etmiş üzere gözüküyorlar. Mercanlar, oksibenzonu, UV ışığını zararsız bir biçimde emebilen bir kimyasaldan, UV’ye maruz kaldıktan daha sonra biyolojik moleküllere ziyan veren bir kimyasala dönüştürüyor. Ve mercan beyazlamasının, mercanların maruz kalmaya daha az sağlam hale gelmeleri niçiniyle işleri daha da kötüleştirdiğine dair deliller bulunuyor.
Araştırmacılar, yavaş büyüyen mercanlarla çalışmak yerine, çalışmalarının birçoklarını onun evrimsel akrabası olan anemon üzerinde yaptılar. Ve çeşitli şartlar altında büyümeyi test ederek, oksibenzonun bu organizmalarda da bir sorun olduğunu doğrulayarak işe başladılar. UV ışığını içeren bir gündüz-gece ışık döngüsüne maruz kalan sağlıklı anemonlar düzgün büyüdü. Lakin oksibenzon eklendiğinde tüm anemonların ölmesi iki haftadan biraz daha uzun sürdü.
Lakin garip bir biçimde, gündüz-gece döngüsü olmadığında, oksibenzon anemonların hayatta kalma yeteneklerini etkilemedi. Bu canlıların mevti için hem kimyasalın bulunması tıpkı vakitte UV ışığının olması gerekti. Oxybenzone’u UV ışınımundan gelen enerjiyi zararsız bir biçimde dağıtabilme yeteneğinden dolayı güneş kremi olarak kullandığımız düşünülürse, bu sonuç pek mantıklı görülmüyordu. Lakin bu canlılarda UV, kimyasalı bir katile dönüştürüyor.
Birfazlaca kimyasal, hücrelere girdikten daha sonra bir öbür kimyasala benzerliği sebebiyle enzimlerle yahut direkt olarak öbür kimyasallar yansımaya girebilir. Bu yüzden araştırmacılar, durumun bu biçimde olup olmadığını anlamak için anemonları 18 saat oksibenzona maruz bıraktılar ve daha sonrasında içeriklerinde ilgili kimyasalları aradılar. Buldukları kimyasalın birden fazla, oksibenzona bağlı glikoz olduğunu gösteriyordu.
Test tüplerinde oksibenzon, biyomoleküllere ziyan veriyor üzere görünen rastgele bir tepkiye girmiyor. Lakin glikozun bağlanmasının akabinde, UV ışığı glikoza bağlı formun birkaç biyomolekülü kimyasal olarak değiştirmesine yol açıyor. Ve bu yansıma katalitik olarak gerçekleşiyordu, yani süreçte hiç bir glikoz-oksibenzon tüketilmiyordu. Yani, önemli bir hasar verilmesi için hayli fazla vakit geçmesi gerekmiyordu.
Araştırmacılar, oksibenzonun kimyasal türevlerini ararken, unsurun birçoklarının anemon hücrelerinde olmadığını fark ettiler; bunun yerine, anemonla alakalı simbiyotik mikroorganizmalarda yer alıyordu. Ortak hayatın tesirlerinin bu canlıları ne kadar koruduğunu görmek için beyazlama geçirebilen bir mercan cinsine yöneldiler ve ortak hayatın mercanı koruduğunu, fakat beyazlamış türevinde oksibenzonun yeniden ölümcül hale geldiğini buldular.
her neyse ki artık bu vefat sistemi bulunduğu için, benzeri tesirlere sahip olabilecek kimyasalları bulmamız da kolaylaşacaktır ve muhtemelen, bu çeşit canlıların misal tesirlerden korunması için uygun adımlar atmamız mümkün olacaktır.
Husus hakkındaki birkaç araştırma, sorunun temelinde, güneş kremi bileşenlerinden biri olan oksibenzon ismi verilen bir kimyasal olduğunu gösterdi. Lakin oksibenzonun mercanlara nasıl ziyan verdiği net bir biçimde belirlenemedi. Bu ziyan düzeneği olmadan, hangi güneş kremlerinin risk oluşturabileceğini söylemek pek mümkün değil.
Artık, Stanford Üniversitesi’nden araştırmacılar sorunu tespit etmiş üzere gözüküyorlar. Mercanlar, oksibenzonu, UV ışığını zararsız bir biçimde emebilen bir kimyasaldan, UV’ye maruz kaldıktan daha sonra biyolojik moleküllere ziyan veren bir kimyasala dönüştürüyor. Ve mercan beyazlamasının, mercanların maruz kalmaya daha az sağlam hale gelmeleri niçiniyle işleri daha da kötüleştirdiğine dair deliller bulunuyor.
Araştırmacılar, yavaş büyüyen mercanlarla çalışmak yerine, çalışmalarının birçoklarını onun evrimsel akrabası olan anemon üzerinde yaptılar. Ve çeşitli şartlar altında büyümeyi test ederek, oksibenzonun bu organizmalarda da bir sorun olduğunu doğrulayarak işe başladılar. UV ışığını içeren bir gündüz-gece ışık döngüsüne maruz kalan sağlıklı anemonlar düzgün büyüdü. Lakin oksibenzon eklendiğinde tüm anemonların ölmesi iki haftadan biraz daha uzun sürdü.
Lakin garip bir biçimde, gündüz-gece döngüsü olmadığında, oksibenzon anemonların hayatta kalma yeteneklerini etkilemedi. Bu canlıların mevti için hem kimyasalın bulunması tıpkı vakitte UV ışığının olması gerekti. Oxybenzone’u UV ışınımundan gelen enerjiyi zararsız bir biçimde dağıtabilme yeteneğinden dolayı güneş kremi olarak kullandığımız düşünülürse, bu sonuç pek mantıklı görülmüyordu. Lakin bu canlılarda UV, kimyasalı bir katile dönüştürüyor.
Birfazlaca kimyasal, hücrelere girdikten daha sonra bir öbür kimyasala benzerliği sebebiyle enzimlerle yahut direkt olarak öbür kimyasallar yansımaya girebilir. Bu yüzden araştırmacılar, durumun bu biçimde olup olmadığını anlamak için anemonları 18 saat oksibenzona maruz bıraktılar ve daha sonrasında içeriklerinde ilgili kimyasalları aradılar. Buldukları kimyasalın birden fazla, oksibenzona bağlı glikoz olduğunu gösteriyordu.
Test tüplerinde oksibenzon, biyomoleküllere ziyan veriyor üzere görünen rastgele bir tepkiye girmiyor. Lakin glikozun bağlanmasının akabinde, UV ışığı glikoza bağlı formun birkaç biyomolekülü kimyasal olarak değiştirmesine yol açıyor. Ve bu yansıma katalitik olarak gerçekleşiyordu, yani süreçte hiç bir glikoz-oksibenzon tüketilmiyordu. Yani, önemli bir hasar verilmesi için hayli fazla vakit geçmesi gerekmiyordu.
Araştırmacılar, oksibenzonun kimyasal türevlerini ararken, unsurun birçoklarının anemon hücrelerinde olmadığını fark ettiler; bunun yerine, anemonla alakalı simbiyotik mikroorganizmalarda yer alıyordu. Ortak hayatın tesirlerinin bu canlıları ne kadar koruduğunu görmek için beyazlama geçirebilen bir mercan cinsine yöneldiler ve ortak hayatın mercanı koruduğunu, fakat beyazlamış türevinde oksibenzonun yeniden ölümcül hale geldiğini buldular.
her neyse ki artık bu vefat sistemi bulunduğu için, benzeri tesirlere sahip olabilecek kimyasalları bulmamız da kolaylaşacaktır ve muhtemelen, bu çeşit canlıların misal tesirlerden korunması için uygun adımlar atmamız mümkün olacaktır.