celikci
New member
Bu haftanın başlarında Artemis I Ay misyonunun fırlatılması bir defa daha iptal edildi ve artık yeni fırlatma tarihi için bir süre beklememiz gerekiyor. Peki lakin bir roketi niye istediğimiz vakit uzaya gönderemiyoruz? niye aşikâr bir vakit aralığını beklemek zorundayız?
Uzay Fırlatma Sistemi roketinin 3 Eylül’de Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden fırlatılmaya hazırlanmasından yalnızca 40 dakika evvel, yakıt çizgisinde fark edilen bir sızıntı, mühendislerin fırlatmayı iptal etmesine sebep oldu. Bir daha sonraki fırlatma aralığını beklememizin gerekmesi, niye bir roketin rastgele bir vakitte uzaya fırlatılamayacağını sorgulamanıza sebep oldu.
Bir roketi niye istediğimiz vakit fırlatamıyoruz?
Fırlatma aralığı, bir gökyüzü olayı için yıldızların gerçek hizaya gelmesini beklemek üzeredir. Roket, Dünya yüzeyinden sözün gerçek manasıyla “fırlatılıyor.” Uzay aracının ve taşıdığı her şeyin yolunun istenilen yere gerçek vakitte ulaşmasını sağlamak için bu fırlatmanın eksiksiz bir biçimde vakit içindenması gerekiyor. Bunu, giden bir arabanın camından bir basketbol topunu atarak öbür tarafta hareket eden bir potaya basket atmak üzere düşünebilirsiniz.
Orion kapsülünü Ay’ın yörüngesine gönderme vazifesini üstüne alan Artemis I için “doğru zaman”, 28 günlük döngüsü boyunca Ay’ın Dünya’ya mümkün olduğunca yakın olmasını (“yerberi” olarak da bilinir) beklemek manasına geliyor. Bu niçinle, Ay’a bir fırlatma için bir daha sonraki bahtımızın kabaca iptal tarihinden itibaren dört hafta daha sonra olacağını biliyoruz.
Uçuş yolunun büyük bir kısmı hem Dünya’dan birebir vakitte Ay’dan gelen yerçekimi etkisinin yardımına bağlı olduğundan ve Orion kapsülünün inançlı bir biçimde geri gelmesini istememizden dolayı, bu vakit içindemayı hakikat belirlemek hayli kıymetli. Uzaya gönderilen araçlar, yanlışsız suratlara ulaşarak istedikleri istikamete ve yere gitmek için bu yerçekimi kuvvetlerinin tesirlerini bir nevi sapan üzere kullanır. İşte bu yüzden gerçek vakti beklemek fazlaca kıymetli.
Orion’ın Ay’ın yanından bu sapan hareketi ile geçmesi ve ona çarpmaması gerekiyor, bu niçinle roketin fırlatılacağı noktanın, Dünya’nın, Ay’ın ve Ay kapsülünün pozisyonlarının her vakit tam olarak bilinmesi mecburî.
James Webb Uzay Teleskobu’nun fırlatılması da emsal bir senaryo hayatıştı. O fırlatma sırasında, misyon denetim sorumlularının, Dünya ile Güneş içinde yerçekimi açısından istikrarlı bir nokta olan Lagrange Noktası 2’ye giderken Ay’a çarpmadığından emin olması gerekiyordu. Berbat hava şartlarından kaçınmak için teleskopun fırlatılması birkaç defa ertelendi ve en sonunda 2021 yılı Noel Günü’nde bir Ariane 5 roketiyle Fransız Guyanası’ndan fırlatıldı.
Uzay Fırlatma Sistemi roketinin 3 Eylül’de Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden fırlatılmaya hazırlanmasından yalnızca 40 dakika evvel, yakıt çizgisinde fark edilen bir sızıntı, mühendislerin fırlatmayı iptal etmesine sebep oldu. Bir daha sonraki fırlatma aralığını beklememizin gerekmesi, niye bir roketin rastgele bir vakitte uzaya fırlatılamayacağını sorgulamanıza sebep oldu.
Bir roketi niye istediğimiz vakit fırlatamıyoruz?
Fırlatma aralığı, bir gökyüzü olayı için yıldızların gerçek hizaya gelmesini beklemek üzeredir. Roket, Dünya yüzeyinden sözün gerçek manasıyla “fırlatılıyor.” Uzay aracının ve taşıdığı her şeyin yolunun istenilen yere gerçek vakitte ulaşmasını sağlamak için bu fırlatmanın eksiksiz bir biçimde vakit içindenması gerekiyor. Bunu, giden bir arabanın camından bir basketbol topunu atarak öbür tarafta hareket eden bir potaya basket atmak üzere düşünebilirsiniz.
Orion kapsülünü Ay’ın yörüngesine gönderme vazifesini üstüne alan Artemis I için “doğru zaman”, 28 günlük döngüsü boyunca Ay’ın Dünya’ya mümkün olduğunca yakın olmasını (“yerberi” olarak da bilinir) beklemek manasına geliyor. Bu niçinle, Ay’a bir fırlatma için bir daha sonraki bahtımızın kabaca iptal tarihinden itibaren dört hafta daha sonra olacağını biliyoruz.
Uçuş yolunun büyük bir kısmı hem Dünya’dan birebir vakitte Ay’dan gelen yerçekimi etkisinin yardımına bağlı olduğundan ve Orion kapsülünün inançlı bir biçimde geri gelmesini istememizden dolayı, bu vakit içindemayı hakikat belirlemek hayli kıymetli. Uzaya gönderilen araçlar, yanlışsız suratlara ulaşarak istedikleri istikamete ve yere gitmek için bu yerçekimi kuvvetlerinin tesirlerini bir nevi sapan üzere kullanır. İşte bu yüzden gerçek vakti beklemek fazlaca kıymetli.
Orion’ın Ay’ın yanından bu sapan hareketi ile geçmesi ve ona çarpmaması gerekiyor, bu niçinle roketin fırlatılacağı noktanın, Dünya’nın, Ay’ın ve Ay kapsülünün pozisyonlarının her vakit tam olarak bilinmesi mecburî.
James Webb Uzay Teleskobu’nun fırlatılması da emsal bir senaryo hayatıştı. O fırlatma sırasında, misyon denetim sorumlularının, Dünya ile Güneş içinde yerçekimi açısından istikrarlı bir nokta olan Lagrange Noktası 2’ye giderken Ay’a çarpmadığından emin olması gerekiyordu. Berbat hava şartlarından kaçınmak için teleskopun fırlatılması birkaç defa ertelendi ve en sonunda 2021 yılı Noel Günü’nde bir Ariane 5 roketiyle Fransız Guyanası’ndan fırlatıldı.