celikci
New member
13 sayısı ve bilhassa de 13. Cuma (ayın 13’üne denk gelen Cuma günü), batı hurafelerinde uğursuz bir gün olarak kabul ediliyor. niye bu biçimde anıldığına dair teoriler, İncil’e göre son akşam yemeğinde 13 kişinin hazır bulunmasından, ekseriyetle her türlü kaosa niye olmadan evvel İskandinav ilahları için bir akşam yemeği partisinde Loki’nin saklı 13. konuk bulunmasına kadar uzanıyor.
Bu tıp tezleri reddetmek fazlaca kolay olsa da, 13 sayısı ve 13. Cuma’nın şanssız (uğursuz) olduğu fikrinde rastgele bir gerçeklik yahut bunu destekleyecek istatistikler bulunup bulunmadığı, akla gelen kıymetli bir soru.
13. Cuma bilgileri neler söylüyor?
Bugüne dek, bunu araştırmak için birkaç teşebbüste bulunuldu. İnsanların ne kadar batıl inançlı olduklarını ve bunun davranışlarını etkileyip etkilemediğini görmek isteyen bir grup, trafik akışını ve kaza bilgilerini inceledi. Buradaki fikir 13’ün ve 13. Cuma’nın sahiden uğursuz olup olmadığını anlamak değil, “davranışları inceleyerek – mesela, insanların 13’üncü Cuma günü otomobil kullanma ve alışveriş yapma mümkünlüğünün daha mı düşük olduğu üzere – insanların batıl inançlardan nasıl etkilendiklerine dair makul çıkarımlar yapabilmekti.”
1993 yılında BMJ’de yayınlanan çalışma, insanların rastgele bir ayın 13’üne denk gelen Cuma gününde davranışlarını değiştirebildiklerine dair birtakım kesin olmayan göstergeler bulduğunu söylüyordu.
Ekip, “Ayın 13’ünde, daha az insan Cuma günü otoyollarda otomobil kullanıyor üzere görünüyor. Nüfusun yaklaşık %1,4’ü bu durumdan etkilenebiliyor. Örneğin, ayın 5’i Cuma günü ile 12’si Cuma gününü karşılaştıran bilgilerin tahlili, 13. Cuma’ya nazaran farklılık gösteriyor” diyor.
Araştırmaya göre, yolda daha az otomobil bulunmasına karşın, 13’üncü Cuma günü yaşanan kazalar kararı hastaneye müracaatlar artıyor. Araştırmacılar, incelenen kaza sayısının manalı bir tahlile müsaade vermeyecek kadar küçük olduğunu belirtmelerine karşın, desteklemek yahut çürütmek için daha büyük bir çalışmanın gerekli olacağını öne sürüyorlar, “13’üncü Cuma günü bir ulaşım kazası riskinin %52 artabileceğini” ekliyorlar.
13. Cuma, sinema ve oyunlara da mevzu oluyor.
Araştırma muharrirleri bu durumu, insanların batıl inançlar ile davranışlarını değiştirebilecekleri gerçeğine dayandırıyor. Yani batıl inancın daha inançsız davranışlara sebep olabileceğini öneriyorlar lakin buna dair net bir ispat bulunmadığını da belirtiyorlar.
Bu enteresan bir niyet olsa da, acil servise müracaatları inceleyen öbür bir hayli araştırma, gün ortasında rastgele bir artış bulunmadığını söylüyor.
ABD’deki acil servisleri inceleyen büyük bir çalışma, “13’üncü Cuma korkusu var olsa da, 13’üncü Cuma günü öbür günlerin araştırmalarına kıyasla hacimde bir artış olacağına dair hiç bir tasa barındırmıyor” kararına vardı. Açıklamanın devamında “değerlendirilen 13 farklı durumdan sadece penetran travmalar 13’üncü Cuma günü daha sık görüldü” deniyor.
Hollanda Sigorta İstatistikleri Merkezi tarafınca yürütülen bir araştırma ise, 13’üncü Cuma günlerinde yolların biraz daha inançlı olduğunu söylüyor. Merkezin istatistikçisi Alex Hoen‘in Verzekerd sigorta mecmuasına verdiği demeçte “insanların önleyici olarak daha dikkatli olmaları yahut yalnızca konutta kalmaları niçiniyle olduğuna inanmakta zorlanıyorum; fakat istatistiksel olarak konuşursak, 13’üncü Cuma günü otomobil kullanmak biraz daha güvenli” diyor.
özetlemek gerekirsesı, ayın 13’üne denk gelen Cuma günü kazalarda artış olduğuna dair gerçek, kesin bir delil bulunmuyor ve hatta birkaç araştırma bunun tam karşıtını gösteriyor. Lakin tüm araştırmaların kararında, bilgilerin batıl inançlar kaynaklı davranış değişiklikler niçiniyle ortaya çıkmış olabileceğine vurgu yapılıyor.
Bu tıp tezleri reddetmek fazlaca kolay olsa da, 13 sayısı ve 13. Cuma’nın şanssız (uğursuz) olduğu fikrinde rastgele bir gerçeklik yahut bunu destekleyecek istatistikler bulunup bulunmadığı, akla gelen kıymetli bir soru.
13. Cuma bilgileri neler söylüyor?
Bugüne dek, bunu araştırmak için birkaç teşebbüste bulunuldu. İnsanların ne kadar batıl inançlı olduklarını ve bunun davranışlarını etkileyip etkilemediğini görmek isteyen bir grup, trafik akışını ve kaza bilgilerini inceledi. Buradaki fikir 13’ün ve 13. Cuma’nın sahiden uğursuz olup olmadığını anlamak değil, “davranışları inceleyerek – mesela, insanların 13’üncü Cuma günü otomobil kullanma ve alışveriş yapma mümkünlüğünün daha mı düşük olduğu üzere – insanların batıl inançlardan nasıl etkilendiklerine dair makul çıkarımlar yapabilmekti.”
1993 yılında BMJ’de yayınlanan çalışma, insanların rastgele bir ayın 13’üne denk gelen Cuma gününde davranışlarını değiştirebildiklerine dair birtakım kesin olmayan göstergeler bulduğunu söylüyordu.
Ekip, “Ayın 13’ünde, daha az insan Cuma günü otoyollarda otomobil kullanıyor üzere görünüyor. Nüfusun yaklaşık %1,4’ü bu durumdan etkilenebiliyor. Örneğin, ayın 5’i Cuma günü ile 12’si Cuma gününü karşılaştıran bilgilerin tahlili, 13. Cuma’ya nazaran farklılık gösteriyor” diyor.
Araştırmaya göre, yolda daha az otomobil bulunmasına karşın, 13’üncü Cuma günü yaşanan kazalar kararı hastaneye müracaatlar artıyor. Araştırmacılar, incelenen kaza sayısının manalı bir tahlile müsaade vermeyecek kadar küçük olduğunu belirtmelerine karşın, desteklemek yahut çürütmek için daha büyük bir çalışmanın gerekli olacağını öne sürüyorlar, “13’üncü Cuma günü bir ulaşım kazası riskinin %52 artabileceğini” ekliyorlar.
13. Cuma, sinema ve oyunlara da mevzu oluyor.
Araştırma muharrirleri bu durumu, insanların batıl inançlar ile davranışlarını değiştirebilecekleri gerçeğine dayandırıyor. Yani batıl inancın daha inançsız davranışlara sebep olabileceğini öneriyorlar lakin buna dair net bir ispat bulunmadığını da belirtiyorlar.
Bu enteresan bir niyet olsa da, acil servise müracaatları inceleyen öbür bir hayli araştırma, gün ortasında rastgele bir artış bulunmadığını söylüyor.
ABD’deki acil servisleri inceleyen büyük bir çalışma, “13’üncü Cuma korkusu var olsa da, 13’üncü Cuma günü öbür günlerin araştırmalarına kıyasla hacimde bir artış olacağına dair hiç bir tasa barındırmıyor” kararına vardı. Açıklamanın devamında “değerlendirilen 13 farklı durumdan sadece penetran travmalar 13’üncü Cuma günü daha sık görüldü” deniyor.
Hollanda Sigorta İstatistikleri Merkezi tarafınca yürütülen bir araştırma ise, 13’üncü Cuma günlerinde yolların biraz daha inançlı olduğunu söylüyor. Merkezin istatistikçisi Alex Hoen‘in Verzekerd sigorta mecmuasına verdiği demeçte “insanların önleyici olarak daha dikkatli olmaları yahut yalnızca konutta kalmaları niçiniyle olduğuna inanmakta zorlanıyorum; fakat istatistiksel olarak konuşursak, 13’üncü Cuma günü otomobil kullanmak biraz daha güvenli” diyor.
özetlemek gerekirsesı, ayın 13’üne denk gelen Cuma günü kazalarda artış olduğuna dair gerçek, kesin bir delil bulunmuyor ve hatta birkaç araştırma bunun tam karşıtını gösteriyor. Lakin tüm araştırmaların kararında, bilgilerin batıl inançlar kaynaklı davranış değişiklikler niçiniyle ortaya çıkmış olabileceğine vurgu yapılıyor.